Czas menopauzy a ryzyko wystąpienia osteoporozy

Menopauza – co to dokładnie jest i kiedy się zaczyna?

Menopauza inaczej zwana „przekwitaniem” lub klimakterium. To czas w życiu kobiety, w którym jajniki znacznie ograniczają produkcję hormonów – estrogen, progesteron i inne. W związku z tym zakończony zostaje proces comiesięcznych krwawień. U każdej kobiety klimakterium może przebiegać inaczej i nieco się różnić. Najczęściej pierwsze symptomy mówiące o zbliżającym się czasie menopauzy występują między 45 a 55 rokiem życia. W niektórych przypadkach proces ten rozpoczyna się dużo wcześniej ze względu na historię chorobową kobiety. Wcześniejsze klimakterium może być spowodowane usunięciem jajników, macicy, nowotworem narządów rodnych i prowadzonym w związku z tym leczeniem – chemioterapią lub radioterapią.

Jakie są pierwsze objawy świadczące o rozpoczynającej się menopauzie?

Proces menopauzy u każdej kobiety przebiega inaczej, dlatego też nie można jednoznacznie stwierdzić jakie początkowe objawy będą towarzyszyły każdej. Menopauza rozpoczyna się zazwyczaj kilka lub nawet kilkanaście miesięcy przed faktycznym zanikiem krwawień. Okres przed menopauzalny, bo tak się o nim mówi związany jest z zaburzeniami hormonalnymi, które rozpoczynają się już wtedy i objawiają się najczęściej zaburzeniami miesiączkowania – może dochodzić do rozregulowania cyklu, wydłużających lub znacznie zmniejszających się przerw między krwawieniami lub zanikiem miesiączki na kilka miesięcy. Towarzyszą temu najczęściej uderzenia gorąca oraz uczucie ciągłego pocenia się.

Innymi objawami, które mogą pojawić się w tym czasie są:

• Wzrost masy ciała mimo braku zmiany sposobu żywienia
• Wahania nastroju (najczęściej rozdrażnienie)
• Bezsenność
• Zawroty głowy
• Ciągłe zmęczenie
• Wypadanie, osłabienie włosów
• Osłabienie, łamliwość paznokci
• Zmiany skórne – suchość skóry, pogłębienie zmarszczek
• Zanikowe zapalenie błon śluzowych pochwy
• Stany zapalne sromu
• Częste infekcje pęcherza i cewki moczowej
• Zaburzenia pamięci
• Znaczne zmniejszenie koncentracji
• Tachykardia
• Problemy z nietrzymaniem moczu
• Spadek libido

Często bagatelizowane symptomy towarzyszące menopauzie

Ze względu na zmiany, które zachodzą w kobiecym ciele, w czasie „przekwitania” może dochodzić do częstszych złamań, doskwierającego bólu kręgosłupa, kości i stawów. Wszystkie te objawy pojawiają się w wyniku rozwijającego się stanu osteoporozy w organizmie.

Osteoporoza charakteryzuje się zmniejszeniem masy kostnej oraz degradacją struktury tkanki kostnej, prowadzącą do zwiększonej podatności na złamania, zwłaszcza biodra, kręgosłupa oraz nadgarstka.

Dlaczego menopauza zwiększa ryzyko wystąpienia i rozwoju osteoporozy?

Ze względu na znaczne ograniczenie pracy jajników i spadek stężenia żeńskich hormonów płciowych (estrogenów) dochodzi do szybszej utraty wapnia z kości, co prowadzi do zmian w ich strukturze – pojawienia się ubytków, zwiększenia kruchości, w efekcie czego znacznie częściej dochodzi do urazów oraz złamań kości i zwiększa się częstotliwość hospitalizacji.

Jakie badania wykonać, aby zdiagnozować osteoporozę?

Najdokładniejszym badaniem wykonywanym w celu diagnostyki osteoporozy jest densytometria. Jest to nieinwazyjne, bezbolesne badanie kośćca za pomocą fal rentgenowskich. Badanie to zlecane jest kobietom po 65 roku życia jak również kobietom po menopauzie przed 65 rokiem życia.

Do uzupełnienia diagnostyki wykonywane są również badania biochemiczne takie jak:

• Hormony – estradiol, LH, FSH
• Wapń
• Fosfor
• Parathormon (PTH)
• Witamina D
• Fasfataza alkaliczna (ALP)
• Kalcytonina

Densytometria jest badaniem bezpłatnym, realizowanym w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, natomiast niektóre parametry badań biochemicznych są płatne.

Profilaktyka osteoporozy w okresie menopauzalnym

Profilaktyczne działania mogą skutecznie zmniejszyć ryzyko powstania i rozwoju osteoporozy lub znacznie opóźnić jej wystąpienie.

• Dieta – zdrowe odżywianie to kluczowe działanie zapobiegające wystąpieniu osteoporozy. Dieta w okresie menopauzalnym powinna obfitować w warzywa i owoce zawierające niezbędne witaminy i minerały oraz przede wszystkim dostarczać odpowiednie ilości białka oraz wapnia, który jest głównym składnikiem budulcowym kości oraz zębów. Produkty, które są dobrym jego źródłem to: produkty mleczne (sery, mleko, produkty fermentowane – jogurty, kefiry, maślanki), orzechy i nasiona (migdały, mak, orzechy laskowe), napoje roślinne wzbogacane wapniem, nasiona roślin strączkowych (soja, fasola), wody mineralne.

Również witamina D jest ważnym składnikiem wspierającym zdrowe kości (pomaga w przyswajaniu wapnia w organizmie), dlatego warto dietę zbilansować również o ten składnik. Witaminę D₃ z produktów spożywczych znajdziemy w rybach, olejach rybnych, maśle, jajach oraz serach. Jest ona również syntetyzowana skórnie w naszym organizmie, ale aby mogło do tego dojść musi być spełniony szereg warunków:

– Okres od kwietnia do września

– Odsłonięcie przynajmniej 18 – 20% ciała (np. dwie ręce, jedna noga)

– Ekspozycja w godzinach 110:00 – 15:00Ekspozycja przynajmniej 20 minut

Ciało nieposmarowane filtrem UV (ze względu na zmniejszenie syntezy witaminy o 99,99%)

Dlatego często zdarza się, że nie jesteśmy w stanie w pełni zrealizować zapotrzebowania na tę witaminę, w takich sytuacjach zalecana jest suplementacja. Warto jednak decyzję o rozpoczęciu suplementacji skontaktować z lekarzem lub dietetykiem klinicznym w celu ustalenia odpowiedniej dawki suplementu.

• Aktywność fizyczna – wdrożenie aktywności fizycznej w czasie okołomenopauzalnym nie jest łatwe, szczególnie ze względu na objawy jakie mogą towarzyszyć zmianom w organizmie kobiety, jednak jest bardzo ważne, aby zapobiegać utracie masy kostnej.

Warto znaleźć aktywność fizyczną, która będzie sprawiała radość, na początku można zacząć od krótkich spacerów i sukcesywnie zwiększać ich dystans i tempo.

• Redukcja masy ciała – jeśli kobieta ma nadwagę lub otyłość problemy z kośćmi mogą pojawić się znacznie wcześniej, dlatego ważne jest, aby mimo predyspozycji do gromadzenia masy ciała w okresie menopauzy próbować ją redukować, pomocna może okazać się wizyta u dietetyk, odpowiednia dieta oraz aktywność fizyczna.
• Ograniczenie lub całkowite zaprzestanie palenia papierosów oraz picia alkoholu – używki są czynnikami ryzyka wystąpienia i rozwoju osteoporozy, mogą skutecznie zmniejszać gęstość mineralną kości, dlatego zaleca się, aby szczególnie w okresie okołomenopauzalnym zaprzestać ich stosowania.

Ile może trwać czas menopauzy?

Czas trwania menopauzy to indywidualna sprawa każdej kobiety. Szacuje się, że okres przed menopauzalny – do momentu wystąpienia ostatniego krwawienia, czyli okresu okołomenopauzalnego może trwać od kilku miesięcy do 8 lat, tak samo jak okres po menopauzalny, gdzie krwawienie już nie występuje, ale inne objawy wciąż mogą się utrzymywać.

Jak radzić sobie z uciążliwymi objawami menopauzy?

• Uprawiaj regularnie aktywność fizyczną
• Jedz zdrowo
• Pij dużo wody (przynajmniej 2,5l na dzień)
• Zrób badania kontrolne poziomu witamin i składników mineralnych i w razie potrzeby, po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem klinicznym rozpocznij suplementację
• Znajdź pasję, która sprawia Ci przyjemność
• W przypadku częstych spadków nastroju, stanów depresyjnych – skontaktuj się z odpowiednim specjalistą – psychologiem lub psychiatrą
• Ogranicz czynniki stresujące – w obecnych czasach punkt ten może być ciężki do zrealizowania jednak spróbuj znaleźć coś co sprawia, że naprawdę odpoczywasz
• Zacznij ćwiczyć mięśnie Kegla – jest to szczególnie ważne, jeśli objawy nietrzymania moczu dotyczą właśnie Ciebie, ćwiczenia te pomogą wzmocnić mięśnie miednicy, które między innymi odpowiadają właśnie za trzymanie moczu
• Używaj preparatów nawilżających pochwę – aby zapobiegać dyskomfortowi podczas stosunków seksualnych związanym z często pojawiającym się problemem wysychania błon śluzowych pochwy w tym okresie

Menopauza to ciężki czas w życiu wielu kobiet, jednak jest to proces fizjologiczny, który jest jednym z kolejnych etapów życia. Warto w tym czasie zadbać o cały organizm – zarówno ciało jak i umysł, ze względu na szereg zmian, które w tym czasie zachodzą. To świetny moment na wykonanie zaległych badań profilaktycznych, rozpoczęcie suplementacji wspomagającej, wdrożenie aktywności fizycznej, czy rozpoczęcie zupełnie nowej pasji, która być może sprawi, że problemy z wahaniami nastroju skutecznie się wyciszą.