Choć zasady prawidłowego żywienia nie zmieniają się zbyt często, a kolejne piramidy żywieniowe są tak naprawdę tylko delikatnie modyfikowane, to moda na diety alternatywne zmienia się co chwilę, ale też zatacza koła. Dzisiejszy wpis chciałbym poświęcić diecie ketogenicznej, której popularność w ostatnim czasie ponownie wzrasta.

CZYM JEST DIETA KETOGENICZNA?

Warto zacząć od teorii. Dieta ketogeniczna polega przede wszystkim na ograniczeniu spożycia węglowodanów. Jeśli drastycznie ograniczymy ich podaż z diety, wątroba zaczyna tworzyć ciała ketonowe jako produkt niepełnego spalania kwasów tłuszczowych. Ograniczenie węglowodanów to w zasadzie jedyna zasada w tej diecie i bez jej spełnienia nie nastąpi ketoza, czyli podwyższona ilość ciał ketonowych we krwi. Kiedyś była do „dieta Kwaśniewskiego”, a gdy została zdyskredytowana, powróciła z nową nazwą.

CZYM SĄ KETONY?

Ciała ketonowe to pośrednie metabolity tłuszczów. Ketony mogą być źródłem energii dla organizmu człowieka, ale nie jest to sytuacja fizjologiczna. One są tylko paliwem zastępczym, a sam organizm działa wtedy w trybie awaryjnym. Dlaczego? Ponieważ ludzkie komórki nastawione są na czerpanie energii z węglowodanów – z glukozy. Skoro brakuje podstawowego źródła energii, włącza się tryb ratunkowy – przeżyć. Są komórki, które czerpią energię wyłącznie z glukozy (np. erytrocyty), ale mamy inny tryb awaryjny – glukoneogenezę – dzięki któremu wątroba sama produkuję glukozę. Dlatego, nawet na diecie ketogenicznej, poziom glukozy we krwi nie spadnie do zera.

KOMU POLECANA JEST DIETA KETOGENICZNA?

Na ten moment dieta ketogeniczna ma zastosowanie w leczeniu lekoopornej padaczki u dzieci. Jest to trochę wybór mniejszego zła – podtruwanie się ketonami i regularne kroplówki odtruwające, zamiast napadów padaczki, których nie można opanować lekami.

Jeśli chodzi o inne wskazania – na ten moment nie zostały jasno sformułowane, są na etapie badań wpływu diety ketogenicznej na chorobę X, Y, Z.

CZY NA DIECIE KETOGENICZNEJ SCHUDNĘ?

Tak, ale nie jest to zasługa ograniczania węglowodanów, a jedynie wypracowania deficytu kalorycznego. Tylko i aż tyle.

Oczywiście, początkowy efekt spadku masy ciała będzie zachęcający, ponieważ łatwo można zgubić kilka kilogramów, ale nie będzie to redukcja tkanki tłuszczowej. Gdy nie spożywamy węglowodanów, organizm sięga po ich zapasy, czyli glikogen mięśniowy i wątrobowy – to pierwsza składowa szybkiej utraty kilogramów. Druga składowa to utrata wody – tej, która wiąże się z glikogenem, ale też tej, którą zostawimy w toalecie na skutek wzmożonej diurezy (diureza – ogół procesów związanych z wydalaniem moczu).

Gdy spojrzymy w szerszym ujęciu (np. 2 miesięcy) na efekty diety ketogenicznej i tradycyjnej diety odchudzającej – efekty będą takie same, przy czym dieta keto ma wyższy współczynnik rezygnacji z diety, ponieważ jest trudniejsza w utrzymaniu.

JAKIE SĄ ZALETY DIETY KETOGENICZNEJ?

Tak, jak wspominałam wcześniej – u dzieci z padaczką lekooporną pomagają ograniczyć napady padaczki. Innych zalet na ten moment nie widzę. Również u osób z autyzmem są wyraźne wskazania do stosowania tej diety.

JAKIE SĄ WADY DIETY KETOGENICZNEJ?

Przede wszystkim mocno obciąża wątrobę i trzustkę – dwa narządy odpowiedzialne za trawienie tłuszczów, których w diecie keto jest bardzo dużo. W swojej praktyce miałem już pacjentów z ostrym zapaleniu trzustki, stłuszczeniem wątroby, stanem zapalnym wątroby, czy kamicą żółciową, które był  konsekwencjami stosowania diety ketogenicznej.

Zagrożeniem wynikającym z tej diety jest wysokie spożycie tłuszczów nasyconych, które nasilają stan zapalny oraz sprzyjają rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych.

Dieta keto jest dietą niedoborową w błonnik pokarmowy, co może sprzyjać zaparciom, ale także negatywnie wpływać na stan mikrobioty w jelitach.